Kniazie

Nie jestem w stanie powiedzieć z ilu części ten wpis się będzie składał. Wracam tu najczęściej jak się tylko da, za każdym razem jakieś fotki powstają więc jest ich dużo więcej niż można strawić na jednej stronie. Nowsze wpisy będą pojawiać się na końcu wpisu.

Cz. I i II

Kniazie koło Lubyczy Królewskiej. Jedna z największych ruin cerkwi w południowo-wschodniej Polsce. Kopuła cerkwi została uszkodzona podczas II wojny, nigdy nie została odbudowana. Przekazy zniszczenia są różne, najczęściej spotyka się informacje o uszkodzeniu cerkwi na początku wojny. Jednak mało kto uściśla, że chodzi o wojnę z 1941 roku pomiędzy III rzeszą a Sowiecką Rosją a nie we wrześniu 1939 roku, gdy do Lubyczy weszli Niemcy, (później Lubycza została oddana ZSRR, Niemcy wycofali się z tego terenu). Cerkiew została trafiona najprawdopodobniej ostrzałem artyleryjskim w pierwszych godzinach wojny Niemiecko Rosyjskiej, czyli w 22 czerwca 1941. Podejrzewano, że z niej obserwowano teren „Niemiecki”

zaraz przy cerkwi zachowała się parawanowa dzwonnica ceglana na 3 duże dzwony i centralnie na środku najprawdopodobniej jeden mały, lub jest to miejsce zwieńczenia dzwonnicy i w miejscu tym miała znajdować się figura lub krzyż. Górna część jest dość mocno uszkodzona wiec pewności tu nie można mieć.

Ruiny z zewnątrz najlepiej oglądnąć tylko wtedy, kiedy nie ma liści na okolicznych drzewach i krzakach. W tym roku (2012) zawalił się łuk podtrzymujący podwyższenie chóru.
Zaraz przy cerkwi znajduje się niepozorny, choć tak naprawdę rozległy cmentarz. W lecie gdy, roślinność jest w pełnym rozkwicie można przejść dosłownie 5 metrów obok niego i go nie zauważyć. Znam taki przypadek :).

 

---

Cz. III.

Kniazie, kolejna wizyta, kolejna, gdy już powoli pojawia się zmierzch.
Te odwiedziny były nieplanowane i tak jak na poprzednich zabrakło i umiejętności, i sprzętu by pokazać ten naprawdę ciekawy obiekt, ale zmieniło się coś o czym warto wspomnieć. Ruiny tak jak co roku zbliżają się coraz bardziej do ziemi. Jednak są zmiany na lepsze. Pojawiły się tabliczki, że ruina grozi zawaleniem, ale przede wszystkim wycięto bardzo dużą ilość otaczających cerkiew krzaków, usunięto również te rosnące już wewnątrz. Odsłoniła się w całej swej okazałości. Odsłonięto również trochę przycerkiewny cmentarz.

 

Tablica została wykonana w trzech językach polskim, ukraińskim i angielskim.
Tekst z tablicy ” Ukraińska greckokatolicka cerkiew pw. św. męczennicy Paraskewii we wsi Lubycza-Kniazie.
Świątynia została zbudowana w latach 1798-1806 (architekt Semen Tarnawskyj). W cerkwi umieszczono ikonostas z XVII w. we włoskim stylu oraz ikonę Jezusa Chrystusa z XVI w. Polichromie zostały wykonane w 1822 przez malarzy: Kunickiego i Sopkowskiego. W latach 60-tych XIX w. ściany cerkwi ozdobiły polichromie artystów z krakowskiej szkoły – Antoniego Manastyrskiego i Teofila Kopystyńskiego (na tablicy jest Kopystyńksiego). Cerkiew została częściowo zniszczona podczas walk niemieckich i radzieckich wojsk w 1941 r., spalona została w 1944 roku. Część ikon znajduje się w posiadaniu prywatnych osób oraz jarosławskim muzeum. Do tejże parafii należała także filialna cerkiew w Lubyczy Kameralnej.

---

Cz IV. 2017-07-06

Kolejna wizyta i odwiedziny lubyckiej cerkwi w Kniaziach nie była planowana, jednak ze względu na przedłużające się przekroczenie granicy ukraińsko – polskiej przez znajomych a oczekiwanych w Lubyczy, odwiedziliśmy z kolegą te malownicze ruiny.

Poprzednio wspominałem o zapoczątkowanych pracach zabezpieczających ruinę, uprzątnięciu okolicy i zamontowaniu tablic informacyjnych przy obiekcie. Tak bardzo potrzebnych ze względu na dużą liczbę pomyłek w datowaniu i umiejscowieniu lubyckiej i kniaziowskiej cerkwi. Wprawdzie jakiś czas temu usłyszałem informacje o tym, że drzwi cerkwi poległy (dosłownie), bo ktoś je wyłamał lub zdjął z zawiasów a następnie rzucił w progu, to jednak byłem optymistycznie nastawiony do tej wizyty. Wiedziałem od jakiegoś czasu, że w ruinach cerkwi ekipa filmowa pana Pawlikowskiego kręciła swój najnowszy film. Po tym, co widziałem w Starym Dzikowie, po kręceniu filmu „Katyń” i ile tamto miejsce zyskało, tu też spodziewałem się, że filmowcy zostawią tu po sobie coś dobrego.

Pierwsza niespodzianka, jaka mnie spotkała jeszcze daleko, daleko od cerkwi to tablica informacyjna, że jest to teren prywatny i wstęp jest zabroniony. Nie wiem, kto zarządza i pod kogo podlegają te ruiny, ale chyba nie jest to na pewno teren prywatny. Z drugiej strony, jeśli jest to osoba, która poczuwa się być istotnym zarządcą tego terenu, to szkoda, że nie dba o to co się na tym terenie dzieje i nie kontroluje tego a jedynie zakazuje wstępu.

Z daleka widać już, że schody zostały lekko poprawione, a drzwi są na swoi miejscu.  Już zaraz po przekroczeniu progu widać ze „podłoga” jest znacznie niżej, czyli wywieziono z wnętrza cały gruz, śmiecie i ziemię, jakie się gromadziły przez ostatnie lata. Zrobiono to, co powinno być zrobione już kilka lat temu. Na pewno zdecydowanie przyjemniej tu wejść. Ściany wydają się jeszcze bardziej wyniosłe i monumentalne a wnętrze tak jakby bardziej świeże. Niestety świeżość ta to ułuda taka sama jak i film, to tylko pozostałość zabiegów obsługi od dekoracji filmowych. Nie wiem, jaka scena była kręcona tutaj, ale wydaje się, że bardzo tragiczna. Obecnie w cerkwi znajdują się drewniane elementy ram okiennych, desek i pozostałości wykonanego na potrzeby filmu ram ikonostasu. Wszystko to porozwalane, część elementów wisi ze ścian a całość wygląda na poopalane jak po pożarze. Będąc tu ponownie łatwo dostrzec zmiany, jakie zaszły wewnątrz Ściany jakby nabrały koloru uwydatniły się zatarte i zanikające już pozostałości malowideł, Zniknęło trochę świńskich napisów, jakie wandale pozostawili przez te ostatnie kilkadziesiąt lat. Przybyło też świętych na ścianach, w miejscach, w których kiedyś byli ci malowani na tynku, teraz zastąpili ich papierowi przyklejeni jak tapeta klejem do muru. Resztki malowideł niestety zostały pokryte tapetami z wizerunkami świętych, poobklejano ich na ścianach i nawet nie postarano się by jakoś to usunąć. Nie wiadomo, ile tak naprawdę zniszczono przez takie działanie. Oryginalne pozostałości nie przedstawiały jakiejś tam znaczącej wartości, jednak były i warto było postarać się by nie niszczyć tego co jest, dla kilku ujęć a na pewno powinno się po sobie posprzątać. Ktoś, kto opiekuje się tym obiektem pozwolił, by coś takiego tu miało miejsce. Szkoda, że nie przypilnował, by nie odbyło się to ze szkodą dla obiektu. Na pewno należą się tu słowa podziękowania za zamalowanie różnych gryzmołów jakie się nagromadziły na tych murach przez lata.

 

---

Cz. V. 01-09-2019

Cmentarz przycerkiewny został oczyszczony z zakrzaczeń więc jest możliwość i warto go pokazać ze względu na stojące na nim nagrobki. Najciekawsze są wykonane z jednego kawałka wapienia, opisane zarówno po polsku jak i cyrylicą. Odnajdziemy tu nagrobki kniaziów lubyckich jak i krzyż oficera c.k. armii.