Jarczów, cmentarz

Właściwie opis ten powinien znaleźć się w wątku opisującym cerkiew, która znajduje się w centrum miejscowości, ale wtedy nie znałem treści opisu Jarczowa z 1902 roku zamieszczonego przez Leonarda de Verdmona-Jacquesa w „Krótkiej monografii wszystkich miast, miasteczek i osad w Królestwie Polskiem”.
„Jarczów
Osada, dawniej miasteczko, w gub. lubelskiej, powiecie tomaszowskim, o 12 wiorst od Tomaszowa odległa, położona w okolicy piaszczystej, na uboczu, stanowi jedną z najuboższych w kraju osad, bez jakichkolwiek warunków do rozwoju. Kiedy i przez kogo ta osada była założona lub miastem mianowana, niema dokumentów. Istniała już na początku ubiegłego stulecia, jako licha mieścina, przez żydów przeważnie zamieszkała. Istnieje w niej cerkiew prawosławna drewniana, synagoga drewniana i urząd gminy. Parafa Chodywańce. Stacyja pocztowa Tomaszów. Domów 37. Ludności 550, a w tej liczbie 390 żydów. Jarmarków niema. Mieszka tu 2 krawców, 3 szewców, 1 ślusarz i 1 rymarz. Ludność chrześcijańska trudni się rolnictwem. Jest tu też browar, zatrudniający 7 osób. Osada brudna i błotnista.”
https://www.facebook.com/216532571884064/photos/a.225763764294278.1073741844.216532571884064/565189723685012/?type=3&theater

A jak to wygląda dzisiaj? Rzeczywiście miejscowość leży na uboczu, próżno tu szukać większego przemysłu czy też jakichś większych zakładów. Miejscowa ludność utrzymuje się głownie z rolnictwa, drobnych usług, cześć osób dojeżdża pracować do okolicznych miejscowości. Wychodziło by więc że tak naprawdę niewiele się zmieniło. Ludność napływowa zajęła miejsce ludności żydowskiej, która została wymordowana w okresie II wojny światowej. Przejęła działalność drobnych usług. Po żydowskiej bożnicy nie ma śladu, podobnie jak po kirkucie, na którym obecnie terenie jest pole uprawne. Po prawosławnych i greckokatolickich mieszkańcach Jarczowa pozostała w centrum miejscowości cerkiew, która to pełniła w różnych latach swojego istnienia funkcje sakralne dla obu wyznań. Po 1921 roku pełniła również funkcje kościoła rzymskokatolickiego. Wokół cerkwi starym zwyczajem istniał cmentarz grzebalny, po którym już dzisiaj nie ma śladu.
Ale czy Jarczów nadal jest taką osadą jak w opisie? Na pewno nie przeżył jakiegoś boomu rozwojowego, dalej jest taką małą osadą, taką troszeczkę zapomnianą.

Wpis ze zdjęciami cerkwi z 2011 roku.
https://fotoroztocze.wordpress.com/2011/03/23/jarczow/

To co mnie urzekło w tej miejscowości, gdy pojawiłem się tu pierwszy raz, to cisza, spokój. W centrum miejscowości znajduje się kościół a tuż obok na tym samym placu piękna zadbana drewniana cerkiew. Często jest tak, że jak już powstaje nowy budynek kościoła to starego najchętniej by się pozbyto, zaczyna wszystkim przeszkadzać, tu nie. Jest parking na którym spokojnie można się zatrzymać, można wejść na teren kościelny który jest tak przyjemnie zagospodarowany że kiedy tu pojawiłem się z rodziną przy kolejnej wycieczce rowerowej, przesiedzieliśmy ładny kawałek czasu ciesząc się tym spokojem, czystością otoczenia i kulturą zagospodarowania terenu. Jarczów może być przykładem dla niejednej miejscowości jak powinien być wykorzystany teren kościelny, jak o niego dbać i jak powinien służyć innym i nie koniecznie o religijnym przeznaczeniu.

Kolejnym elementem świadczącym o mieszkańcach Jarczowa jest cmentarz parafialny położony na łuku drogi kawałeczek za miejscowością. Teren nie jest duży, ogrodzony z przyległym małym parkingiem.
Nie wiem czy na przeciw tego cmentarza nie znajduje się stary cmentarz prawosławny i greckokatolicki ale tego nie sprawdziłem, tam teren jest zarośnięty a na brak pochówków wcześniejszych wpadłem dopiero później. W każdym bądź razie cmentarzyk może być również wizytówką miejscowości, nie ma tu brukowanych alejek i tym podobnych oznak „zadbania” ale jest bardzo czysty. Nie widać tu starych zniczy, śmieci porozpychanych po kątach a na całym terenie panuje ogólny ład. Na cmentarzu tym, za kapliczką, znajdują się groby poległych żołnierzy we wrześniu 1939 roku, Kilka mogił imiennych oraz mogiły bezimienne. Jest również informacja o wykazie poległych, że takie informacje znajdują się w Urzędzie Gminy. Jest tu również mogiła (nie wiem czy symboliczna czy rzeczywiście są tu pochówki) powstańców styczniowych. W Jarczowie doszło do zwycięskiej bitwy powstańców nad kozakami w 1863 roku. Przy mogile ułożony jest również kamień wykonany przez harcerzy z wyrytym rokiem bitwy i rokiem wykucia.

Informacje o pochowanych stopień Imię Nazwisko ( w nawiasie rozbieżności z wykazem w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa)
Strzelec Arseniusz Antoniuk
Strzelec Józef Augustyniak
Strzelec Stefan Baltyrz (w wykazie ROPWiM Baltysz)
St. strzelec Stanisław Bogusz
Strzelec Bolesław Borkowski
Kapral Jan Domagała
Kapral Kazimierz Drobiński  
Strzelec Tadeusz Jamrosz

Strzelec Kazimierz Bolesław

St. strzelec Bolesław Klesiewicz
Strzelec  Alojzy Kolaczek
Strzelec Alojzy Kotoczek
St. strzelec Wacław Kozioł
Strzelec Bronisław Krupicz
Strzelec Wacław Larisz (w wykazie ROPWiM Lariusz)
Strzelec Alojzy Lechman
St. strzelec Franciszek Łapiński
Strzelec Wacław Łukowski
Strzelec Józef Maszecki
Strzelec Michał Medziło (w wykazie ROPWiM Medzidło)
Strzelec Piotr Mejza
Strzelec Jakub Muszal
Strzelec Franciszek Olejko
St. strzelec Jan Olszewski
Strzelec Jan Rachowiecki
Strzelec Teodor Rygral (w wykazie ROPWiM Rygal)
Strzelec Jan Skop
Strzelec Ludwik Sobuch
St. strzelec Stefan Styszak (w wykazie ROPWiM Styczak)

Strzelec Julian Sanak (nie figuruje w wykazie ROPWiM)
Strzelec Ludwik Szpil
Strzelec Michał Tomkif
Strzelec Leon Waczkow
Strzelec Kazimierz Zamkowski     
Strzelec Paweł Zawodzijasz

„Nikt się nie dowie, co się stało ze mną,
Nikt nie zapłacze koło grobu mego
Może kiedyś Polacy zagrają nade mną
Na pożegnanie marsza wojennego”
Ojczyznę kochając bardziej niż swoje życie
Dla patrioty śmierć nie jest straszna, wiec go zabili
Ale wiedz o tym, każdy młody bracie –
przez tę ofiarę Polacy na nowo się zrodzili.”

„Dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy oddziału konnego powstańców pod dowództwem majora Mieczysława Czyżewicza stoczonej z kozakami nocą 24/25 X 1863r. w Jarczowie
Znanym i nieznanym bohaterom Powstania Styczniowego
poległym w walce o niepodległość Ojczyzny
Społeczeństwo Gminy Jarczów i Kazimierz Kubiszyn
02 X 2011

W  centrum cmentarza wygospodarowano miejsce na krzyż (być może po poprzedniej mogile) pomiędzy dwoma drzewkami znacznie starszymi niż krzyż stojący pomiędzy nimi. Na drewnianym krzyżu nabito tabliczki z tekstem a u dołu ustawiono kamienną tablicę.

tekst z drewnianych tabliczek –

„STAT CRUX DUM VOLVITUR ORBIS tylko pod tym krzyżem, tylko pod tym znakiem, Polska jest Polską a Polak Polakiem Dla upamiętnienia 1050 lecia chrztu Polski 966 – 2016”. Nawet nie napiszę jak bardzo coś takiego mnie wnerwia, kto i jakim prawem twierdzi, na jakiej podstawie określa się kto jest kim a kto nie. O ile na cmentarzu parafialnym, czyli wyznaniowym można tolerować przesłanki religijne, o tyle nie jestem w stanie akceptować przesłanek politycznych, w takich miejscach polityka powinna pozostać za płotem tego miejsca.

Z niesmakiem opuściłem ten jak by się wydawało przyjazne miejsce, choć czyste, zadbane i spokojne powiedziało mi że nie jestem tu mile widziany. Ciekawe, czy też tak niemile widziane były ślady po ludności żydowskiej i ukraińskiej wschodniego obrządku, po których to ślad już dawno przestał istnieć.